Ես հարուստ էի։ Ես կարող էի
Իմ անհատնելի երազանքներով
Գնել յոթ երկինք ու տալ քեզ նվեր։
Բայց դու երկնքի կարիք չունեիր,
Քեզ լոկ մի կապույտ թաշկինակ էր պետք
Իմ կապույտ–կապույտ
Արտասուքները սրբելու համար։
Ես հարուստ էի։ Ես կարող էի
Իմ վերհուշերի անհուն պաշարով
Գնել աշխարհի ծովերը բոլոր
Ու տալ քեզ նվեր,
Բայց դա ծովերի կարիք չունեիր,
Քեզ հարկավոր էր լոկ մի հայելի՝
Մազերիդ վրա
Մատներիս մեղքը տեսնելու համար։
Ես հարուստ էի։ Ես կարող էի
Անվերջանալի իմ կորուստներով
Գնել Հարդագողն ու տալ քեզ նվեր։
Դու Հարդագողի կարիք չունեիր,
Քեզ լոկ մի խավոտ ուղեգորգ էր պետք՝
Վրան քանդակված
Իմ ոտնահետքը տեսնելու համար։
Ես հարուստ էի։ Ես կարող էի
Իմ անհատնելի տառապանքներով
Գնել յոթ աշխարհ,
Հայտնի և անհայտ մայրցամաքներով,
Ու տալ քեզ նվեր։
Դու մայրցամաքի կարիք չունեիր,
Քեզ մի ածու էր հարկավոր միայն
Իմ ցանած հերկը տեսնելու համար։
Ես հարուստ էի։ Ես կարող էի
Իմ անհատնելի հղացումներով
Գնել յոթ հազար հավիտենություն
Ու տալ քեզ նվեր։ Բայց դու, հիրավի,
Հավիտենության կարիք չունեիր,
Քեզ մի մեղրամիս, մի մեղրատարի
Եվ մի արծաթե հարսանիք էր պետք,
Քո բախտի վրա և ուսիդ վրա
Իմ հասնող ձեռքը տեսնելու համար։
Ես հարուստ էի։ Եվ թվում էր, թե
Ինձանից հարուստն աշխարհում չկա
Ու չի լինելու։
Բայց դու ինձանից հարուստ դուրս եկար,
Դու, անհատնելի իմ հարստություն:
Համո Սահյան
Բանաստեղծություն, որտեղ հերոսը պատրաստ է իր սիրելիին նվիրել «յոթ երկինք», «աշխարհի ծովերը», «Հարդագողը»… Բայց եկե՛ք մի պահ մոռանանք կոսմոսի մասին և փորձենք այս սիրո պատմությունը տեսնել Համո Սահյանի աչքերով՝ ոչ թե աստղերի, այլ հողի ու քարի բարձունքից։
Երևակայական հարստություն և հողեղեն կարիք
Այս բանաստեղծության հերոսը հարուստ է իր երազանքներով, հուշերով, տառապանքներով։ Այդ անսահման հարստությամբ նա կարող է տիեզերքներ նվիրել։ Բայց ի՞նչ արժեք ունի «յոթ երկինքը» մի կնոջ համար, ով ապրում է Սիսիանի լեռներում։ Նրա երկինքը նրա տան կապույտ կտուրն է, նրա սարերի վրայով անցնող ամպերն են։
Այստեղ է, որ բացահայտվում է Սահյանական ճշմարտությունը։ Սիրելի կնոջը պետք չեն վերացական նվերներ։ Նրան պետք են իրական, շոշափելի, կյանքի հետ կապված բաներ։
«Քեզ լոկ մի կապույտ թաշկինակ էր պետք / Իմ կապույտ–կապույտ / Արտասուքները սրբելու համար»։
Տիեզերքի փոխարեն՝ մի թաշկինակ։ Ոչ թե որպես գեղեցիկ իր, այլ որպես հոգատարության, մարդկային ցավը կիսելու գործիք։ Սա Սահյանի լեզուն է՝ պարզ, բայց խորը, որտեղ ամենասովորական իրը կրում է սրտի ամբողջ ջերմությունը։
«Քեզ հարկավոր էր լոկ մի հայելի՝ / Մազերիդ վրա / Մատներիս մեղքը տեսնելու համար»։
Աշխարհի ծովերի փոխարեն՝ մի հայելի։ Ոչ թե ինքնահիացման, այլ սիրելիի հպման հետքը, նրա ներկայությունը տեսնելու համար։ Սահյանի աշխարհում ամեն ինչ իրական է։ Սերը ոչ թե երազանք է, այլ մատների հետք մազերի վրա։
«Քեզ լոկ մի խավոտ ուղեգորգ էր պետք՝ / Վրան քանդակված / Իմ ոտնահետքը տեսնելու համար»։
Հարդագողի աստղերի փոխարեն՝ մի ուղեգորգ։ Որովհետև սիրելիի ոտնահետքը հողի վրա ավելի թանկ է, քան ամենահեռավոր աստղը։ Սա արմատների, հողի հետ կապի փիլիսոփայությունն է։
Սահյանական եզրահանգում
Բանաստեղծության վերջում հերոսն ասում է. «Դու ինձանից հարուստ դուրս եկար»։
Սահյանի աշխարհում սա կնշանակեր. «Դու ավելի իմաստուն էիր»։ Դու հասկանում էիր, որ իսկական հարստությունը ոչ թե երազանքներով տիեզերքներ գնելու կարողությունն է, այլ հողի վրա, քո տան շեմին երջանկություն գտնելու ունակությունը։
Իսկական հարստությունը՝ դա արցունք սրբող թաշկինակն է, սիրելիի թողած հետքը և այն արծաթե հարսանիքը, որն ավելի թանկ է, քան «յոթ հազար հավիտենություն»։
Սա սիրո պատմություն է, որտեղ մարդը հասկանում է՝ երջանկությունը ոչ թե վերևում՝ աստղերի մեջ է, այլ ներքևում՝ հողի վրա, սիրելիի ձեռքի մեջ։
