Լիալուսինը՝ գիշերային երկնքի խորհրդավոր լուսատուն, դարեր շարունակ գերել է մարդկության երևակայությունը՝ ոգեշնչելով բանաստեղծներին, արվեստագետներին և դառնալով անթիվ առասպելների ու լեգենդների հիմք։ Այս երկնային երևույթը ոչ միայն լուսավորում է մեր գիշերները, այլև ազդեցություն ունի բնության և, ինչպես ոմանք են պնդում, նույնիսկ մարդկանց վրա։
Ի՞նչ է լիալուսինը և ինչպե՞ս է այն առաջանում
Լիալուսինը Լուսնի փուլերից մեկն է, որը տեղի է ունենում, երբ Երկիրը գտնվում է ուղիղ Արեգակի և Լուսնի միջև։ Այս դիրքի շնորհիվ Լուսնի՝ դեպի Երկիր ուղղված կողմը ամբողջությամբ լուսավորվում է Արեգակի ճառագայթներով՝ մեզ ներկայանալով որպես պայծառ, կատարյալ սկավառակ։ Այս փուլը կրկնվում է մոտավորապես 29.5 օրը մեկ՝ համապատասխանելով լուսնային ամսվա տևողությանը։
Առասպելներ, հավատալիքներ և մշակութային նշանակություն
Պատմության ընթացքում լիալուսինը կապվել է բազմաթիվ գերբնական և խորհրդավոր երևույթների հետ։
Մարդագայլեր և կախարդություն: Ամենատարածված առասպելներից մեկը մարդագայլերի մասին է, որոնք, ըստ լեգենդի, լիալուսնի ժամանակ վերածվում են գազանների։ Շատ մշակույթներում այն համարվել է կախարդական և հոգևոր զորության ժամանակաշրջան։
Ազդեցություն քնի և տրամադրության վրա: Շատ մարդիկ պնդում են, որ լիալուսնի գիշերներին ավելի վատ են քնում կամ ավելի անհանգիստ են լինում։ Թեև ժամանակակից գիտությունը վերջնական ապացույցներ չի գտել այս կապը հաստատելու համար, այս հավատալիքը շարունակում է մնալ հանրաճանաչ։
Պտղաբերություն և առատություն: Որոշ հին մշակույթներում լիալուսինը խորհրդանշել է պտղաբերություն, աճ և առատ բերք։
Լիալուսնի ազդեցությունը բնության վրա
Եթե լիալուսնի ազդեցությունը մարդկանց վրա մնում է բանավեճի առարկա, ապա դրա ազդեցությունը բնության վրա գիտականորեն հաստատված փաստ է։
Մակընթացություններ և տեղատվություններ: Լուսնի ձգողական ուժը, որն իր գագաթնակետին է հասնում լիալուսնի և նորալուսնի ժամանակ, հանդիսանում է օվկիանոսների մակընթացությունների և տեղատվությունների հիմնական պատճառը։
Կենդանիների վարքագիծ: Բազմաթիվ կենդանիներ իրենց կենսական ցիկլերը համաժամանակացնում են լուսնային փուլերի հետ։ Օրինակ, կորալային պոլիպները զանգվածաբար բազմանում են լիալուսնի ժամանակ։ Գիշատիչները կարող են ավելի արդյունավետ որս անել լուսնի պայծառ լույսի ներքո, մինչդեռ որոշ փոքր կենդանիներ, ընդհակառակը, նվազեցնում են իրենց ակտիվությունը՝ գիշատիչներից խուսափելու համար։
Ամառային գիշերների պահապանը. հուլիսյան Եղջերուի լուսինը
Տարվա յուրաքանչյուր լիալուսին ունի իր յուրահատուկ անվանումը՝ կապված տվյալ սեզոնի բնական երևույթների հետ։ Հուլիսյան լիալուսինը հայտնի է որպես Եղջերուի լուսին։
Այս անվանումը գալիս է բնիկ ամերիկացիների ավանդույթներից, քանի որ հենց հուլիսին են արու եղջերուների նոր եղջյուրները սկսում են ինտենսիվ աճել՝ ամեն տարի թափվելուց հետո։ Եղջյուրների այս նորացումը խորհրդանշում է աճ, կենսական ուժ և բնության զարթոնք։
Հուլիսյան լիալուսնի այլ անվանումներն են․
Որոտի լուսին: Այս անվանումը կապված է ամռանը հաճախակի դարձող ամպրոպների հետ։
Խոտի լուսին: Եվրոպական որոշ մշակույթներում այն կոչվել է այսպես՝ ի պատիվ հուլիսին սկսվող խոտհարքի։
Եղեսպակի լուսին։ Կելտերը հուլիսյան լիալուսինն անվանել են այսպես՝ նշանավորելով բուժիչ խոտաբույսեր հավաքելու և չորացնելու ժամանակաշրջանը։
Հոգևոր տեսանկյունից Եղջերուի լուսինը համարվում է ինքնազարգացման, նոր նախաձեռնությունների և ներքին ուժի դրսևորման հզոր շրջան։ Այն հիշեցնում է, որ հինը թողնելը և նորից սկսելը բնականոն գործընթաց է, որը տանում է դեպի աճ և վերափոխում։
Լիալուսինը, լինի դա հուլիսյան Եղջերուի լուսինը, թե տարվա մեկ այլ լիալուսին, շարունակում է մնալ ոգեշնչման անսպառ աղբյուր։ Հաջորդ անգամ, երբ երկնքում հայտնվի պայծառ սկավառակը, մի պահ կանգ առեք և վայելեք նրա գեղեցկությունը՝ խորհելով այն բոլոր գաղտնիքների մասին, որոնք նա պահում է իր լուռ փայլի մեջ։