Օգոստոսը Հայաստանում ունի յուրահատուկ բույր՝ չորացած խոտի, թարմ թխվածքի և, իհարկե, արևից քաղցրացած խաղողի։ Սա մի ամիս է, երբ բնությունը տալիս է իր ամենաքաղցր պարգևը, իսկ հայ ժողովուրդը դարերի խորքից եկած մի գեղեցիկ ծեսով շնորհակալություն է հայտնում դրա համար։ Այդ ծեսը Խաղողօրհնեքն է՝ մի տոն, որը շատ ավելին է, քան պարզապես բերքի օրհնությունը։
Եկե՛ք միասին բացահայտենք այս համեղ ու հոգեթով տոնի խորհուրդը։
Ի՞նչ է Խաղողօրհնեքը
Խաղողօրհնեքը կամ, ինչպես ընդունված է ասել, «Խաղողօրհնյաց» տոնը, նշվում է օգոստոսի կիրակի օրերից մեկին՝ Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման տոնի հետ միասին։ Սա տարվա այն օրն է, երբ Հայ Առաքելական եկեղեցու բոլոր եկեղեցիներում կատարվում է խաղողի օրհնության հատուկ արարողություն։
Ավանդույթի համաձայն՝ հայերը մինչև այդ օրը խաղող չէին ուտում։ Սա մի գեղեցիկ սովորույթ էր, որը խորհրդանշում էր համբերություն, հարգանք բնության նկատմամբ և այն գիտակցումը, որ ամեն բարիք պետք է նախ օրհնվի, և հետո միայն վայելվի։ Այդ օրը մարդիկ իրենց այգիների առաջին բերքից՝ ամենագեղեցիկ ու հյութալի ողկույզներից, զամբյուղներով բերում են եկեղեցի՝ Աստծո օրհնությունը ստանալու համար։
Ավելին, քան պարզապես միրգ. Խաղողի խորհուրդը
Ինչո՞ւ հենց խաղողը։ Ինչո՞ւ է այս պտուղն արժանացել նման պատվի։
Նոյի Խորհուրդը. Աստվածաշնչյան ավանդության համաձայն՝ ջրհեղեղից հետո Նոյ նահապետը Արարատ լեռան լանջին առաջինը տնկեց խաղողի որթ, և դրանից գինի պատրաստեց։ Այս պատմությունը հայ ժողովրդի և խաղողի միջև ստեղծել է անխախտելի, սրբազան կապ։ Մենք, որպես աշխարհի հնագույն գինեգործական մշակույթի կրողներ, խաղողի մեջ տեսնում ենք մեր արմատներն ու պատմությունը։
Քրիստոնեական խորհրդանիշ. Քրիստոնեության մեջ խաղողն ու դրանից ստացված գինին ունեն խորը նշանակություն։ Գինին խորհրդանշում է Քրիստոսի արյունը, իսկ Խաղողօրհնեքը վերահաստատում է այդ կապը՝ օրհնելով այն պտուղը, որը դառնում է հոգևոր կյանքի անբաժանելի մասը։
Կյանքի և Առատության խորհրդանիշ. Խաղողի ողկույզն իր բազմաթիվ հատիկներով խորհրդանշում է առատություն, պտղաբերություն և համայնքի միասնություն։ Դա հողագործի քրտնաջան աշխատանքի, արևի ու ջրի շնորհի և բնության զարթոնքի մարմնացումն է։
Հայկական Խաղողը՝ Արևի Համը Բերանում
Խաղողօրհնեքը նաև հիանալի առիթ է խոսելու հայկական խաղողի բացառիկ տեսակների մասին։ Մեր երկիրը հարուստ է խաղողի հնագույն, էնդեմիկ տեսակներով, որոնցից յուրաքանչյուրը կրում է իր մեջ տվյալ տարածաշրջանի հողի ու կլիմայի յուրահատկությունը։
Արենի. Հայկական լեռնաշխարհի «թագավորը»։ Այս մուգ, հարուստ համով խաղողից ստացվում են համաշխարհային ճանաչում ունեցող կարմիր գինիներ։
Ոսկեհատ. Իր անվանը համապատասխան՝ «ոսկե հատիկ»։ Այս սպիտակ խաղողից ստացվում են նուրբ, ծաղկային բույրով սպիտակ գինիներ։
Կանգուն, Խնդողնի, Ճիլար… ցանկը կարելի է անվերջ շարունակել։
Խաղողը մեր սեղանին միայն թարմ վիճակում կամ գինու տեսքով չէ։ Մի մոռացեք դոշաբի (խաղողի մաթ), չամիչի, քաղցր սուջուխի մասին, որոնք հայկական հյուրասիրության անբաժանելի մասն են։
Ինչպե՞ս Նշել Խաղողօրհնեքը
Անկախ նրանից, թե որքան հաճախ եք եկեղեցի գնում, Խաղողօրհնեքը մի տոն է, որին արժե մասնակցել։
Այցելե՛ք մոտակա եկեղեցի. Զգացեք տոնի մթնոլորտը, տեսեք խաղողով լի զամբյուղները և եղեք ընդհանուր ուրախության մասնակիցը։
Կիսվե՛ք օրհնված խաղողով. Տոնի լավագույն ավանդույթներից է օրհնված խաղողը բաժանել հարազատներին, ընկերներին և նույնիսկ անծանոթներին։ Սա բարության և առատության փոխանակում է։
Ընտանեկան սեղան գցե՛ք. Հավաքվեք ընտանիքով, սեղանին դրեք տարվա առաջին խաղողը և վայելեք հայկական հողի քաղցրությունը։
Այսպիսով, հաջորդ անգամ, երբ վայելեք հյութալի խաղողի մի հատիկ, հիշե՛ք, որ ձեր ձեռքերում պարզապես միրգ չէ։ Դա պատմություն է, հավատք, մշակույթ և մի ամբողջ ազգի կապն իր հողի ու արևի հետ։ Խաղողօրհնեքը հենց այդ կապի տոնակատարությունն է։
