1995 թվականի ամառ։ Պատկերացրեք՝ զբոսնում եք Լոնդոնի կենտրոնով և հանկարծ Թեմզա գետի վրա տեսնում եք մի հսկայական լողացող արձան։ Դա ոչ թե պատմական գործչի, այլ Մայքլ Ջեքսոնի արձանն էր՝ 10 մետր բարձրությամբ և ավելի քան 2000 կգ քաշով։ Սա ֆանտաստիկ ֆիլմի տեսարան չէր, այլ երաժշտության պատմության մեջ ամենահամարձակ և թանկարժեք մարքեթինգային արշավներից մեկի սկիզբը։
Բայց 30 տարի անց գլխավոր հարցը մնում է անպատասխան. ի՞նչ ճակատագիր ունեցան այդ խորհրդանշական արձանները։
«HIStory»՝ պատմություն կերտած արշավը
1995 թվականին Մայքլ Ջեքսոնը թողարկեց իր ամենաամբիցիոզ ալբոմներից մեկը՝ «HIStory: Past, Present and Future, Book I»։ Այն գովազդելու համար Sony Music-ը նախաձեռնեց աննախադեպ մի քայլ. պատվիրեց պողպատից և ապակեպլաստից (fiberglass) պատրաստված ինը հսկայական արձան, որոնք կրկնում էին ալբոմի շապիկի հայտնի կերպարը։
Այս արձանները տեղադրվեցին Եվրոպայի ամենանշանավոր քաղաքներում՝ Բեռլինի Ալեքսանդրպլաց հրապարակից մինչև Միլանի տաճարի մոտ և Փարիզի շրջակայք։ Նպատակը պարզ էր՝ ստեղծել Մայքլ Ջեքսոնի՝ որպես համաշխարհային մասշտաբի գերաստղի, գրեթե աստվածային կերպար և ամրապնդել նրա «Փոփի Արքա» տիտղոսը։ Եվ դա, անկասկած, ստացվեց։ Այդ օրերին ինտերնետը դեռ նոր էր զարգանում, և նման ֆիզիկական, հսկայական գովազդը թողնում էր անմոռանալի տպավորություն։
Որս դեպի անցյալ. ու՞ր են արձաններն այսօր
Երբ գովազդային արշավն ավարտվեց, արձանները պարզապես անհետացան՝ ստեղծելով նոր առեղծված։ Տարիներ շարունակ երկրպագուներն ու կոլեկցիոներները փորձում են գտնել դրանց հետքերը։ Ահա թե ինչ է հաջողվել պարզել մինչ օրս.
Նիդերլանդների արձանը. Ամենահայտնի գտնված օրինակներից մեկը երկար տարիներ կանգնած էր Էյնդհովեն քաղաքի McDonald’s-ի մոտ։ Ավելի ուշ այն վաճառվեց մի կոլեկցիոների, ով այն տեղադրեց իր տան բակում։ Այժմ այն, ըստ որոշ տեղեկությունների, գտնվում է մասնավոր հավաքածուում։
Աճուրդի հանված արձանը. 2009 թվականին՝ Ջեքսոնի մահից հետո, արձաններից մեկը հայտնվեց աճուրդում ԱՄՆ-ում։ Այն գնեց մի անհայտ կոլեկցիոներ՝ ավելի քան 25,000 դոլարով։
Գերմանական ճակատագիր. Լուրեր կան, որ Գերմանիայում տեղադրված արձաններից մեկը ապամոնտաժվել և ոչնչացվել է, քանի որ դրա պահպանումը չափազանց թանկ էր։
Մնացածի առեղծվածը. Մյուս արձանների ճակատագիրը մինչ օրս մնում է անհայտ։ Ենթադրվում է, որ դրանք կամ գտնվում են Sony Music-ի պահեստներում, կամ, ինչն ավելի հավանական է, վաճառվել են մասնավոր կոլեկցիոներների, ովքեր նախընտրում են գաղտնի պահել իրենց թանկարժեք ձեռքբերումը։
Փոփ մշակույթի հուշարձանի ժառանգությունը
Մայքլ Ջեքսոնի հսկայական արձանները ավելին էին, քան պարզապես գովազդ։ Դրանք դարձան 90-ականների փոփ մշակույթի խորհրդանիշ, մի դարաշրջանի վկայություն, երբ երաժշտական արտիստները կարող էին իրենց թույլ տալ նման մեգանախագծեր։ Այսօր, երբ մարքեթինգը հիմնականում թվային է, նման ֆիզիկական և տպավորիչ արշավը գրեթե անհավանական է թվում։
Արձանների առեղծվածային անհետացումը միայն ավելացրեց դրանց լեգենդը՝ դարձնելով դրանք փոփ երաժշտության «սուրբ գրաալներից» մեկը։ Իսկ մինչ կոլեկցիոներները շարունակում են իրենց որոնումները, մենք կարող ենք պարզապես վերհիշել այն ժամանակները, երբ Փոփի Արքան բառացիորեն կանգնած էր Եվրոպայի քաղաքների վրա՝ որպես անմահ հուշարձան։
