Ֆիորելլա Վալդեսոլո / Թարգմանություն՝ NEWSMAG.AM
📅 Հունիսի 10, 2025
Մեքենաները կարող են մտածե՞լ… Իսկ զգա՞լ։
Այս հարցը դեռևս 1950-ին բարձրացրեց մաթեմատիկոս Ալան Թյուրինգը։ Նա կանխատեսեց մի ժամանակաշրջան, երբ մեքենաները կկարողանան այնքան լավ ձևացնել մարդկային վարք, որ մեզ համար դժվար կլինի տարբերել՝ արդյոք մեր առջև մարդ է, թե՝ ԱԲ։
Իսկ այսօր, երբ ԱԲ-ն արդեն ներթափանցել է մեր կյանք գրեթե բոլոր հարթություններով, հարցը փոխվել է՝
👉 Կարո՞ղ են արդյոք մեքենաները հասկանալ ու զգալ մեր զգացմունքները։
Եվ երբ մարդիկ ավելի ու ավելի հաճախ սկսում են դիմել ԱԲ-ին հոգեկան աջակցության համար, սա այլևս տեսական հարց չէ։
Ինչո՞ւ են մարդիկ դիմում ԱԲ թերապևտների
Տեխնոլոգիան այսօր առաջարկում է տասնյակ «թերապևտային» գործիքներ՝ Woebot, Replika, Wysa, Pi, Therabot և այլն։ Դրանք խոստանում են լինել հասանելի, աջակցող, գիտակից։ Բայց ի՞նչու է աճում նրանց օգտագործումը։
📌 Հիմնական պատճառները՝
Գին․ Թերապևտի այցերը թանկ են, իսկ chatbot-ը անվճար է կամ շատ մատչելի։
Ստիգմա․ Շատ ընտանիքներում հոգեկան առողջությունը դեռ ընկալվում է որպես «խարան»։
Հարմարություն․ ԱԲ-ն չի վերցնում արձակուրդ, չի ուշանում, հասանելի է 24/7։
Սերնդային բնույթ․ Gen Z-ն մեծացել է թվային միջավայրում։ Նրանց համար բնական է՝ նախ դիմել էկրանին։
Բայց ի՞նչ է կորցվում
Թերապևտների ու հոգեբանների շրջանում աճում է մտահոգությունը։ Ահա ինչու․
⚠️ ԱԲ-ի սահմանափակումները՝
Չկա համատեքստ ու զգայական խորություն․ chatbot-ը չի հասկանում անցյալի փորձը, չի տեսնում ամբողջ պատկերը։
Չկա իրական կապ․ վիրտուալ երկխոսությունները չեն փոխարինում աչք աչքի նայելու, լռության և ապրումակցման պահերին։
Մարդկային սխալների բացակայություն․ բայց հենց այդ «սխալներն» են, որ երբեմն լինում են բուժիչ՝ ցույց տալով, որ անկայունությունն էլ է ընդունելի։
Սխալ խորհուրդների վտանգ․ օրինակ՝ chatbot-ը խորհուրդ է տալիս զբոսնել, բայց բնակարանը գտնվում է վտանգավոր շրջանում։ Կամ՝ առաջարկում է խոսել հոր հետ, երբ հարաբերությունները վտագավոր են։
Եվ՝ սոց․ մեկուսացման խորացում․ chatbot-ի հետ փոխազդեցությունն ավելի է հեռացնում մարդուն իրական կապերից։
Որտե՞ղ է ԱԲ-ն օգտակար
Չնայած սահմանափակումներին, ԱԲ-ն կարող է լավ գործիք լինել՝
✔️ Հոգեբանական օրագրի վերլուծության համար
✔️ Հուշադրող ուղեցույցներ կազմելու համար
✔️ Մտքերը ձևակերպելու կամ թեթևակի աջակցություն ստանալու համար
Բայց ամենակարևորը՝ ԱԲ-ն չպետք է դառնա միակ կամ հիմնական աջակցողը։
Մարդկային կապը անփոխարինելի է
«ԱԲ-ն մեզ զրկում է աճելու, փոխվելու եվ սովորելու գեղեցկությունն ու բարդությունն ապրելու հնարավորությունից։
Մարդը մարդու կարիք ունի։ Եվ վերջ»։
— Բրիջիդ Դոնահյու, թերապեվտ
Այն, ինչ բուժում է, հաճախ հենց մարդկային կապն է՝ նրա անկատարությամբ, իրականությամբ ու ապրումներով։ Թերապիան ոչ թե կատարյալ պատասխանների, այլ իրական հարաբերության մասին է։
📍Եզրակացություն
Արհեստական բանականությունը երբեմն կարող է լինել օգտակար գործիք, բայց չի կարող փոխարինել իրական հոգեբանի հետ բաց երկխոսությանը։
Ի վերջո, մեզ պետք են մարդիկ՝ մեզ լսելու, հասկանալու և… ուղղակի լինելու համար։
https://www.vogue.com/article/can-ai-replace-therapists
