Կան դերասաններ, որոնք խաղում են դերեր, և կան դերասաններ, որոնք դառնում են իրենց ժողովրդի հոգու հայելին։ Գալյա Նովենցը երկրորդն էր՝ մի երևույթ, որի անունը լսելիս անմիջապես մտաբերում ես խորը, տխուր, բայց միևնույն ժամանակ անսահման ուժով լի հայացք։ Այսօր՝ հուլիսի 1-ին, հայ բեմի և կինոյի մեծագույն դերասանուհիներից մեկը կդառնար 88 տարեկան։ Եվ սա հիանալի առիթ է՝ ևս մեկ անգամ խոնարհվելու նրա տաղանդի առջև և հիշելու այն անջնջելի հետքը, որ նա թողեց մեր մշակույթում։
Հայ Կինոյի Մայրը
Եթե փորձենք մեկ բառով բնորոշել Գալյա Նովենցի կերպարը, ապա դա, անկասկած, «Մայր» բառը կլինի։ Ոչ թե պարզապես մայր, այլ հայ մայր՝ իր ողբերգությամբ, համբերությամբ, տոկունությամբ և անսահման սիրով։ Նրա մարմնավորած կերպարները դարձան հայ կնոջ կրողական ուժի խորհրդանիշը։
Բոլորս հիշում ենք նրա Սիրանուշին «Մեր մանկության տանգոյից»։ Կին, որը պատերազմի և դժվարությունների միջով անցնելով՝ պահում էր իր ընտանիքի բեկորները՝ ամուր, հպարտ և ներքուստ անկոտրում։ Նրա հայացքի մեջ կար մի ամբողջ ճակատագիր՝ սպասում, ցավ, ներում և անպայման հավատ։ Նա խոսքերով շատ բան չէր ասում, նրա փոխարեն խոսում էին աչքերը, որոնք կարող էին մեկ հայացքով պատմել մի ամբողջ կյանքի պատմություն։
Հայացք, որ Հազար Պատմություն Էր Պատմում
Գալյա Նովենցի արվեստի հանճարը նրա մինիմալիզմի մեջ էր։ Նա կարիք չուներ բարձր խոսքերի կամ կտրուկ շարժումների։ Նրա ներկայությունը էկրանին լցնում էր ամբողջ կադրը, իսկ լռությունը՝ ավելի խոսուն էր, քան ցանկացած մենախոսություն։ «Նահապետ», «Կտոր մը երկինք», «Գիքոր»՝ այս ֆիլմերում նրա դերերը գուցե գլխավոր չէին, բայց առանց նրա ներկայության՝ անհնար է պատկերացնել այդ կինոնկարների հուզական խորությունը։
Նրա և Մհեր Մկրտչյանի դուետը «Մեր մանկության տանգոյում» հայ կինոյի գագաթներից է։ Նրանք էկրանին ստեղծեցին մի անմոռանալի ողբերգական ներդաշնակություն՝ երկու մեծ տաղանդներ, որոնք իրենց կյանքի և արվեստի ցավը դրեցին մի կտավի վրա։
Ժառանգություն, որը կոչվում է Իսկություն
Գալյա Նովենցը մեզ թողեց ոչ միայն հիանալի դերերի մի ամբողջ շարք, այլև իսկական, անկեղծ արվեստի չափանիշ։ Նա երբեք չէր «խաղում», նա «ապրում էր» իր դերերը։ Նրա յուրաքանչյուր կերպարի հետևում կանգնած էր ոչ թե դերասանուհին, այլ իսկական մարդ՝ իր ցավով, իր ուրախությամբ, իր հույսով։
Այսօր, երբ հիշում ենք մեծանուն Դերասանուհուն, մենք հիշում ենք ոչ միայն նրա դերերը, այլև այն զգացողությունը, որ նա պարգևում էր մեզ՝ մեր սեփական պատմության, մեր արմատների և մեր ուժի զգացողությունը։
Շնորհավոր ծնունդդ, մեծանուն Դերասանուհի, մեր կինոյի և հոգու անմար Մայր…
