Բոլորս էլ սիրում ենք կանգ առնել մի պահ և հիանալ մայր մտնող արևի ստեղծած գունային ներկապնակով։ Դա օրվա այն կախարդական պահն է, որը կարծես թե դանդաղեցնում է ժամանակը։ Սակայն երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչ է իրականում տեղի ունենում այդ ընթացքում։ Ինչո՞ւ է երկինքը դառնում նարնջագույն ու կարմիր, և ի՞նչ այլ գաղտնիքներ է թաքցնում այս ամենօրյա, բայց միշտ յուրահատուկ երևույթը։
Եկե՛ք միասին բացահայտենք մայրամուտի ամենահետաքրքիր գաղտնիքները։
1. Մայրամուտը պարզապես օպտիկական խաբկանք է
Տեխնիկապես արևն իրականում «մայր չի մտնում»։ Երբ մենք տեսնում ենք մայրամուտը, իրականում արևն արդեն իսկ հորիզոնի գծից ներքև է լինում։ Այն, ինչ մենք տեսնում ենք, նրա լույսն է, որը բեկվում է Երկրի մթնոլորտի միջով՝ ստեղծելով այդ գեղեցիկ տեսարանը։ Այսպիսով, դուք տեսնում եք արևը այնտեղ, որտեղ այն ֆիզիկապես այլևս չկա։
2. Գույների գիտությունը. Ռեյլիի ցրում
Ինչո՞ւ են գույները փոխվում։ Ցերեկը երկինքը կապույտ է, քանի որ արևի լույսի կարճ ալիքները (կապույտ և մանուշակագույն) ցրվում են մթնոլորտի մանր մասնիկների կողմից։ Սակայն երբ արևը մոտենում է հորիզոնին, նրա ճառագայթներն ավելի երկար ճանապարհ են անցնում մթնոլորտի միջով։ Այս ընթացքում կարճ ալիքները (կապույտը) ցրվում են, իսկ ավելի երկար ալիքները (կարմիր, նարնջագույն, դեղին) հասնում են մեր աչքերին։ Ահա թե ինչու մայրամուտներն ու արևածագերը հաճախ կարմրավուն են։
3. Աղտոտված օդը կարող է ստեղծել ամենագեղեցիկ մայրամուտները
Որքան էլ տարօրինակ հնչի, օդի աղտոտվածությունը, ինչպես նաև հրաբխային մոխիրը կամ փոշին, կարող են մայրամուտներն ավելի վառ ու տպավորիչ դարձնել։ Օդում գտնվող լրացուցիչ մասնիկները օգնում են ավելի շատ ցրել լույսը՝ ստեղծելով կարմիրի և վարդագույնի աներևակայելի երանգներ։ Սա բնության յուրօրինակ պարադոքսներից է։
4. Մարսի վրա մայրամուտները կապույտ են
Եթե դուք երբևէ հայտնվեք Մարսի վրա, մի՛ ակնկալեք տեսնել կարմիր մայրամուտ։ Կարմիր մոլորակի վրա ամեն ինչ հակառակն է։ Մարսի նոսր մթնոլորտը և փոշու մասնիկների առանձնահատկությունները թույլ են տալիս, որ կապույտ լույսն ավելի արդյունավետ հասնի դիտորդի աչքին հենց մայրամուտի պահին։ Այսպիսով, այնտեղ դուք կտեսնեք, թե ինչպես է կապույտ սկավառակը մայր մտնում։
5. Գոյություն ունի «կանաչ ճառագայթ» երևույթը
Սա մայրամուտի ամենահազվագյուտ և խորհրդավոր երևույթներից է։ Հենց այն պահին, երբ արևի սկավառակի վերին եզրը անհետանում է հորիզոնի հետևում (կամ հայտնվում է արևածագին), երբեմն կարելի է նկատել վառ կանաչ փայլ, որը տևում է ընդամենը մեկ կամ երկու վայրկյան։ Այն առաջանում է լույսի բեկման և մթնոլորտային պրիզմայի էֆեկտի շնորհիվ։ Այն տեսնելու համար անհրաժեշտ է մաքուր օդ և անխոչընդոտ հորիզոն, օրինակ՝ ծովի մոտ։
6. Մայրամուտը դրական է ազդում հոգեկան առողջության վրա
Մայրամուտ դիտելը պարզապես գեղեցիկ զբաղմունք չէ։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ բնության գեղեցկության, այդ թվում՝ մայրամուտի դիտումը, կարող է նվազեցնել սթրեսը, բարձրացնել տրամադրությունը և առաջացնել երախտագիտության ու հանգստության զգացում։ Սա մի պարզ և անվճար միջոց է՝ վերականգնելու ներքին ներդաշնակությունը։
7. Ամեն մայրամուտ յուրահատուկ է
Երբեք երկու լիովին նույնանման մայրամուտ չի լինում։ Ամպերի դիրքը, խոնավությունը, օդի ջերմաստիճանը և մթնոլորտի մաքրությունը ամեն անգամ փոխում են այն կտավը, որը նկարում է բնությունը։ Ամեն օր մենք ականատես ենք լինում մի անկրկնելի ներկայացման։
Այնպես որ, հաջորդ անգամ, երբ տեսնեք մայրամուտը, հիշե՛ք այս փաստերը։ Դուք ոչ միայն կվայելեք գեղեցկությունը, այլև կհասկանաք այն զարմանալի ֆիզիկան և կախարդանքը, որ թաքնված է այդ կարմիր ու նարնջագույն երանգների հետևում։
