Մի անգամ, մի հին քաղաքում, որը շրջապատված էր պարիսպներով, մարդիկ ապրում էին իրենց առօրյայով։ Նրանք տեսնում էին այն, ինչ իրենց աչքերն էին ցույց տալիս՝ տները, շուկան, իրենց աշխատանքը։ Աշխարհը նրանց համար պարզ էր ու կանոնավոր։
Սակայն կար մեկը, ով աշխարհին նայում էր այլ աչքերով։ Նա քայլում էր քաղաքի նույն փողոցներով, տեսնում նույն պատերը, նույն մարդկանց։ Մի անգամ, նա նկատեց մի ծեր կնոջ, ով ամեն օր նստում էր շուկայի անկյունում և վաճառում մեկ հատիկ խնձոր։ Մարդիկ անցնում էին կողքով՝ թերահավատորեն ժպտալով կամ պարզապես անտարբեր՝ մտածելով, որ նա պարզապես խնձոր է վաճառում։ Նրանք տեսնում էին միայն կնոջ թուլացած կերպարը և մեկ խնձորի աննշան գինը։
Բայց սրատես սիրտ ունեցող մարդը մոտեցավ։ Նա տեսավ ծեր կնոջ ձեռքերի վրայի կնճիռները՝ տարիների տքնաջան աշխատանքի և դժվարությունների հետքերը։ Նա տեսավ ոչ թե պարզապես խնձոր, այլ մի հույսի կտոր։ Այդ խնձորը, ամենայն հավանականությամբ, աճեցրել էր ինքը՝ իր այգուց, սիրով ու հոգատարությամբ։ Այն խորհրդանշում էր նրա կյանքի դասերը, նրա կամքը՝ չհանձնվելու, նրա ցանկությունը՝ նույնիսկ մեկ խնձորի միջոցով իր ներդրումն ունենալու աշխարհում։ Նա նկատեց կնոջ աչքերի մեջ թաքնված հպարտությունը, նրա շուրթերի վրայի թեթև, հազիվ նկատելի ժպիտը, երբ մեկը գնում էր նրա խնձորը։ Այդ ժպիտը ոչ թե ուրախություն էր շահույթից, այլ գոհունակություն՝ իր օրը իմաստով լցնելու համար։ Սրատես մարդը զգաց այդ խնձորի մեջ թաքնված ամբողջ կյանքի դրաման, հույսի ու դիմացկունության խորհրդանիշը։ Նա տեսնում էր այն գեղեցկությունն ու իմաստը, որը թաքնված էր առօրյաի քողի տակ։
Մարդիկ զարմանում էին, թե ինչպես է նա կարողանում այդքան խորը տեսնել։ Նա բացատրեց. «Աչքերը տեսնում են ձևերը, գույները, մակերեսը։ Բայց սիրտը տեսնում է հոգին, իմաստը, կապը։ Երբ սիրտդ բաց է և սրատես, աշխարհը դառնում է անսահման խորը և գեղեցիկ։ Այն քեզ սովորեցնում է գնահատել ամենափոքրը և հասկանալ ամենամեծը»։
Իմաստը
Առակի դասն այն է, որ ճշմարիտ հասկացողությունը և գեղեցկությունը տեսնելու ունակությունը գալիս է ոչ թե պարզապես աչքերից, այլ սրատես սրտից, որը կարող է խորը զգալ և ընկալել աշխարհի թաքնված իմաստները, նույնիսկ ամենասովորականի մեջ։