Երբևէ մտածե՞լ եք, թե որքա՞ն «մոլորակ» է անհրաժեշտ ձեր առօրյա կյանքն ապահովելու համար։ Առավոտյան սուրճի բաժակից մինչև սմարթֆոնի լիցքավորում, մեքենայով երթևեկությունից մինչև նոր գնված ջինսե տաբատ. մեր յուրաքանչյուր գործողություն, յուրաքանչյուր ընտրություն ունի իր գինը։ Եվ այդ գինը չափվում է ոչ միայն դրամով, այլև բնական ռեսուրսներով։
Այս ամենը չափելու համար գոյություն ունի մի հասկացություն՝ էկոլոգիական ոտնահետք։ Եկե՛ք միասին պարզենք, թե ինչ է դա և ինչու է այն այսօր ավելի կարևոր, քան երբևէ։
Պարզ ասած՝ ի՞նչ է էկոլոգիական ոտնահետքը
Պատկերացրեք, որ Երկիր մոլորակը մի մեծ բանկային հաշիվ է, որտեղ ամեն տարի որոշակի քանակությամբ բնական ռեսուրսներ են «մուտքագրվում»՝ մաքուր ջուր, օդ, բերրի հող, անտառներ։ Մեր էկոլոգիական ոտնահետքը ցույց է տալիս, թե այդ հաշվից որքան ռեսուրս ենք մենք «ծախսում»։
Էկոլոգիական ոտնահետքը չափման միավոր է, որը ցույց է տալիս, թե որքան հողատարածք եվ ջրային մակերես է անհրաժեշտ մարդու կամ հասարակության կողմից սպառվող ռեսուրսներն արտադրելու եվ առաջացած թափոնները կլանելու համար։
Այն ներառում է ամեն ինչ՝
Սնունդ։ Հողատարածք՝ բույսեր աճեցնելու և կենդանիներ պահելու համար։
Բնակարան։ Էներգիա՝ տունը ջեռուցելու կամ հովացնելու համար, և նյութեր՝ շինարարության համար։
Տրանսպորտ։ Վառելիք և ճանապարհների համար անհրաժեշտ տարածք։
Ապրանքներ։ Ռեսուրսներ, որոնք ծախսվում են մեր հագուստը, գաջեթները և կենցաղային իրերը ստեղծելու համար։
Թափոններ։ Տարածք, որտեղ կուտակվում և վերամշակվում է մեր աղբը։
Ինչու՞ պետք է դա մեզ անհանգստացնի
Խնդիրն այն է, որ մարդկությունը վաղուց արդեն ապրում է «պարտքով»։ Մենք ծախսում ենք ավելի շատ ռեսուրս, քան Երկիրը կարող է մեկ տարում վերականգնել։ Այս երևույթը կոչվում է էկոլոգիական գերբեռնվածություն (Overshoot)։
Գոյություն ունի նույնիսկ հատուկ օր՝ Երկրի գերբեռնվածության օր (Earth Overshoot Day)։ Սա այն օրն է, երբ մենք սպառում ենք մոլորակի՝ ամբողջ տարվա համար նախատեսված ռեսուրսները։ Ցավոք, այդ օրը գալիս է ամեն տարի ավելի շուտ։ Եթե 1970-ին այն դեկտեմբերի վերջին էր, ապա վերջին տարիներին այն հասել է հուլիսի վերջին։ Սա նշանակում է, որ տարվա մնացած ամիսներին մենք ապրում ենք՝ սպառելով ապագա սերունդների ռեսուրսները։
Սրա հետևանքներն են՝
Կլիմայի փոփոխություն,
Կենսաբազմազանության կորուստ,
Անտառահատումներ,
Ջրի և սննդի պակաս։
Փոքր քայլեր, մեծ փոփոխություն. ինչպե՞ս փոքրացնել մեր ոտնահետքը
Լավ նորությունն այն է, որ մենք կարող ենք փոփոխություն բերել։ Էկոլոգիական ոտնահետքը մեղքի զգացում առաջացնելու համար չէ, այլ՝ իրազեկվելու և գործելու։ Ահա մի քանի պարզ քայլ, որոնցից յուրաքանչյուրս կարող ենք սկսել այսօր.
Խելամիտ սպառում։ Նախքան ինչ-որ բան գնելը, հարցրեք ինքներդ ձեզ. «Իսկապե՞ս սա ինձ պետք է»։ Խուսափեք մեկանգամյա օգտագործման պլաստիկից, նախընտրեք որակյալ և երկարակյաց իրեր։
Սննդի գիտակցված ընտրություն։ Կրճատեք մսամթերքի օգտագործումը (հատկապես կարմիր մսի), նախապատվությունը տվեք տեղական և սեզոնային մթերքներին և մի՛ վատնեք սնունդը։
Էներգախնայողություն։ Անջատեք լույսն ու էլեկտրական սարքերը, երբ չեք օգտագործում։ Փոխարինեք հին լամպերը LED լամպերով։
Կանաչ տրանսպորտ։ Հնարավորության դեպքում քայլեք, օգտվեք հեծանվից կամ հասարակական տրանսպորտից։
Վերամշակում և վերաօգտագործում։ Տեսակավորեք աղբը, իսկ հին իրերին տվեք երկրորդ կյանք։
Մեր էկոլոգիական ոտնահետքը մեր անձնական պատմությունն է այն մասին, թե ինչպես ենք մենք շփվում մեր մոլորակի հետ։ Յուրաքանչյուր գիտակցված ընտրություն մի փոքր քայլ է դեպի ավելի թեթև ոտնահետք և ավելի առողջ ապագա։
Հետաքրքի՞ր է, թե որքան է քո անձնական ոտնահետքը։ Կարող ես այն հաշվել առցանց այս հաշվիչի միջոցով՝ www.footprintcalculator.org։
