Արևոտ մի բանջարանոցում, լոլիկների թավ թփերի ու վարունգների նուրբ բեղիկների մեջ, ապրում էին երկու անբաժան ընկերներ՝ կլորիկ ու կանաչազոլ գեղեցկադեմ Ձմերուկն ու ոսկեգույն, անուշաբույր Եմիշը։ Նրանք սովորական մրգեր չէին. նրանք արկածախնդիր էին ու միշտ պատրաստ նոր բացահայտումների։
Մի շոգ առավոտ, երբ արևի առաջին ճառագայթները նոր-նոր էին շոյում նրանց կլորիկ կողերը, Ձմերուկը, որ միշտ ավելի խիզախն էր, շշնջաց.
— Եմի՛շ, լսե՞լ ես լեգենդը «Արևային ջրվեժի» մասին։
Եմիշը, որ ավելի զգույշ էր ու հակված էր երազկոտության, քթի տակ փնթփնթաց.
— Իհարկե լսել եմ, բայց դա ընդամենը հեքիաթ է, որ մեզ պատմում են ծեր դդումները, որպեսզի տեղներիցս չշարժվենք։
— Իսկ եթե ո՛չ,— աչքերը խորամանկորեն կկոցեց Ձմերուկը,— պատկերացնո՞ւմ ես՝ մի վայր, որտեղ արևի լույսը ջրի պես հոսում է, և այնտեղ հասած միրգը դառնում է անմահական համեղ։ Մենք պետք է գտնենք այն։
Եմիշը սկզբում տատանվեց։ Ճանապարհը լի էր վտանգներով. այգեպանի ծանր կոշիկները, սոված թրթուրների գնդերը և, իհարկե, բանջարանոցի ամենասարսափելի արարածը՝ Խրտվիլակը։ Բայց Ձմերուկի խանդավառությունը վարակիչ էր, և շուտով երկու ընկերները գլորվելով ուղևորվեցին դեպի անհայտություն։
Նրանց առաջին փորձությունը լոլիկների լաբիրինթոսն էր։ Բարձր ու խիտ թփերի մեջ նրանք շուտով մոլորվեցին։ Եմիշն արդեն սկսել էր տրտնջալ, երբ Ձմերուկը նկատեց մի բարի մեղվի, որը զիզզալով նրանց ցույց տվեց ճիշտ ճանապարհը։
Հաջորդիվ նրանք հանդիպեցին մի մեծամիտ, փորփորացող դդումի, որը փակել էր ճանապարհը։
— Ո՞ւր եք այսպես շտապում, մանրուքնե՛ր,— բղավեց նա։
— Գնում ենք գտնելու «Արևային ջրվեժը»,— հպարտորեն պատասխանեց Ձմերուկը։
Դդումը քմծիծաղ տվեց.
— Հիմարնե՛ր, այդպիսի բան գոյություն չունի։ Ես ամբողջ կյանքս այստեղ եմ անցկացրել։
Բայց ընկերները չհուսահատվեցին։ Եմիշն իր քաղցր բույրով շեղեց դդումին, և նրանք արագ սահեցին առաջ։
Վերջապես, հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները, նրանք հասան բանջարանոցի ամենահեռավոր անկյունը։ Եվ ահա, նրանց աչքերի առաջ բացվեց մի հրաշալի տեսարան։ Արևի լույսը, անցնելով հին ջրցան մեքենայի ժանգոտած անցքերից, ստեղծում էր լուսային շիթերի պատրանք, որոնք կարծես թե պարում էին օդում։ Դա հենց «Արևային ջրվեժն» էր։
Նրանք կանգնեցին այդ լույսի տակ՝ զգալով, թե ինչպես են իրենց կողերն ավելի ու ավելի են տաքանում։ Նրանք չդարձան հրաշքով ավելի քաղցր, բայց նրանք գտան մի բան շատ ավելի կարևոր՝ անմոռանալի արկած և իրենց ընկերության ամրության ևս մեկ ապացույց։
Եվ երբ մոտեցավ բերքահավաքի ժամանակը, և նրանք հայտնվեցին սեղանին, մարդիկ չէին դադարում զարմանալ, թե ինչքան յուրահատուկ ու արևային համ ունեն այս ձմերուկն ու սեխը։ Իսկ գաղտնիքը ոչ թե «Արևային ջրվեժի» մեջ էր, այլ այն մեծ ճանապարհորդության, որ նրանք անցել էին միասին։
Առակն այսպիսին է.
Իսկական քաղցրությունը ոչ թե նպատակակետի, այլ դեպի այն տանող ճանապարհի և հավատարիմ ընկերոջը զգալու մեջ է։ Այդպես նրանց պատմությունը դարձավ բանջարանոցի լեգենդ՝ ոգեշնչելով մյուսներին երազել ավելին, քան ուղղակի արևի տակ պառկելն է։ Եվ ամեն կծած կտորի հետ մարդիկ, առանց իմանալու, համտեսում էին ոչ միայն հյութեղ միջուկը, այլև մի փոքրիկ, բայց շատ խիզախ արկածի համը։
