Հայ ժողովրդի համար «Նարեկը» պարզապես գիրք չէ։ Այն սրբություն է, տան պահապան, հոգու բժշկարան, որը սերնդեսերունդ փոխանցվել է որպես ամենաթանկ ժառանգություն։ Շատերիս տներում այն դրված է ամենապատվավոր տեղում, հաճախ՝ սրբապատկերների կողքին։ Բայց ո՞րն է 10-րդ դարում ապրած վանական Գրիգոր Նարեկացու ստեղծած այս պոեմի գաղտնիքը։ Ինչպե՞ս կարող է խոսքը նման բուժիչ զորություն ունենալ։
Ի՞նչ է «Մատյան ողբերգությանը»
Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու գլուխգործոցը՝ «Մատյան ողբերգությանը», 95 գլուխներից (կամ «բաներից») բաղկացած աղոթքների շարք է։ Սա սովորական աղոթագիրք չէ։ Սա մարդու և Աստծու միջև անկեղծ, խորը և երբեմն նույնիսկ հանդուգն երկխոսություն է։ Նարեկացին չի թաքցնում իր թուլությունները, վախերն ու մեղքերը։ Նա իր հոգին մերկացնում է Աստծու առաջ՝ իր մեջ կրելով ողջ մարդկության ցավն ու ապաշխարությունը։
Հոգու բժշկարան. Ինչպե՞ս է «Նարեկը» բուժում
«Նարեկի» բուժիչ զորությունը ոչ թե մոգության, այլ հոգեբանական և հոգևոր խորը ներգործության մեջ է։
Անկեղծ ապաշխարություն և ինքնաճանաչում։ Կարդալով Նարեկացու տողերը՝ մարդը սկսում է տեսնել իր սեփական թերությունները։ Նարեկացին իր վրա է վերցնում համայն մարդկության մեղքերը, և այդ համընդհանրության մեջ մարդն իրեն մենակ չի զգում իր ցավի հետ։ Սա մաքրագործող (կատարսիս) ազդեցություն է ունենում։
Արտասանված խոսքի զորությունը։ Դարեր շարունակ հայերը հավատացել են, որ «Նարեկի» բառերն ունեն ստեղծարար ուժ։ Բարձրաձայն կարդալով կամ լսելով այս հզոր, ռիթմիկ լեզուն՝ մարդը մտնում է մի տեսակ մեդիտատիվ վիճակի մեջ։ Բառերի թրթիռը կարծես ներդաշնակեցնում է հոգու խառնակ վիճակը։
Խավարից դեպի լույս։ «Նարեկը» միայն ողբ ու տառապանք չէ։ Այն հուսահատության խորքից դեպի Աստծո ողորմությունն ու հույսը տանող ճանապարհ է։ Այն ցույց է տալիս, որ նույնիսկ ամենամութ պահին կա ելք և լույսի հնարավորություն։ Սա հույս է ներշնչում նրանց, ովքեր կորցրել են այն։
«Նարեկը» բարձի տակ. ավանդույթից մինչև այսօր
Ժողովրդական հավատալիք կա, որ «Նարեկը» հիվանդի բարձի տակ դնելով՝ նա կբուժվի։ Սա, իհարկե, խորհրդանշական իմաստ ունի։ Դա ոչ թե բառացիորեն գրքի, այլ նրա մեջ ամփոփված հավատքի, աղոթքի և սուրբ խոսքի զորության դրսևորումն է։
Մերօրյա տագնապալի ու սթրեսային աշխարհում «Նարեկը» դառնում է առավել քան արդիական։ Այն մեզ սովորեցնում է ինքնադիտարկման, ներքին խաղաղություն գտնելու և մեր խնդիրների հետ մենակ չմնալու կարողությանը։
«Նարեկը» կարդալու համար պարտադիր չէ լինել աստվածաբան կամ գրականագետ։ Պարզապես բացե՛ք այն, ընթերցե՛ք որևէ տող և թույլ տվեք, որ դարերի խորքից եկող այդ հզոր խոսքը խոսի ձեր հոգու հետ։
